غذادهی به سگ‌های ولگرد، تهدیدی برای جوامع انسانی و محیط‌ زیست قم

سگ‌ها به‌ویژه توله‌ها عمدتا به دنبال غذا و یا عبور از جاده‌ها وارد آن می‌شوند و این موضوع دلیل اصلی تصادفاتی است که نه تنها برای سگ‌ها، بلکه برای جان رانندگان و مسافران نیز خطرناک است و منجر به وارد شدن خسارت مالی به وسایل نقلیه نیز می‌شود.

افزایش تعداد سگ‌های بلاصاحب در جاده‌های استان قم یک بحران چندبعدی است که نیازمند برنامه‌ریزی جامع و هماهنگ میان مسئولین شهری، روستایی و سازمان‌های مختلف دارد و در کنار اقدامات قانونی و اجرایی برای کنترل جمعیت سگ‌ها، باید توجه ویژه‌ای هم به بهداشت محیط زیست و امنیت عمومی شود.

هرچند شواهدی قابل استنادی وجود دارد که مسئله ازدیاد سگ‌ها و غذادهی به آنها در قم یک موضوع هدفمند هست که بررسی جنبه‌های امنیتی آن موضوع نگارش این یادداشت نیست اما آموزش عمومی و همکاری مردم در این زمینه می‌تواند به کاهش چشمگیر مشکلات مربوط به سگ‌های بلاصاحب و تهدیدات ناشی از آن کمک کند و با توجه به شرایط کنونی استان قم و افزایش تعداد سگ‌های بلاصاحب، لازم است که اقدامات فوری و مسئولانه در این زمینه اتخاذ شود.

مهمترین نیاز آموزشی برای مردم قم، بخصوص گردشگران درباره تأثیرات منفی غذادهی غیر اصولی به سگ‌ها و خطرات ناشی از آن است. باید مردم آگاه شوند که غذادهی به سگ‌ها نه تنها به نفع آن‌ها نیست بلکه مشکلات جدی برای طبیعت و انسان ها دارد. عدم محدودیت غذایی به طور غریزی زاد و ولد سگ‌ها را به طرز چشمگیری افزایش می‌دهد.

سگ‌ها به‌عنوان یک گونه مهاجم در اکوسیستم‌های طبیعی شناخته می‌شوند و بر اساس تحقیقات علمی صورت‌گرفته سگ‌های بلاصاحب می‌توانند به راحتی به زیستگاه‌های طبیعی حمله کنند و جمعیت گونه‌های بومی را تهدید کنند و با شکار حیوانات وحشی و تخریب محیط‌های طبیعی، چرخه طبیعی حیات را دچار اختلال جدی کنند، موضوعی که اهمیت آن شاید برای عموم مردم قابل درک نباشد، اما در بسیاری از کشورها، روش‌های مختلفی برای کنترل جمعیت سگ‌های بلاصاحب مورد استفاده قرار گرفته است که شامل برنامه‌هایی برای کنترل جمعیت با استفاده از روش‌های علمی و پایش های بهداشتی و آموزش عمومی درباره غذادهی صحیح به حیوانات است.

نهادهای مسئول در این کشورها نظارت دقیقی بر روش‌های غذادهی دارند و تنها در صورتی که حیوانات نیازمند کمک باشند و تحت نظارت دامپزشکان این کار انجام می‌شود.

غذادهی غیر اصولی به سگ‌های بلاصاحب در استان قم، به‌ویژه در مناطق روستایی و در کنار محورهای مواصلاتی نه تنها سلامت عمومی بلکه ایمنی جاده‌ها را هم تهدید می‌کند و آسیب‌های جبران‌ناپذیری به محیط زیست و اکوسیستم‌های طبیعی وارد می کند. مسئولین محلی، سازمان‌های ذیربط دولتی و نهادهای مردمی باید در این زمینه ورود و با یکدیگر همکاری مشترکی داشته باشند تا از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری و سلامت محیط زیست انسانی و طبیعی استان قم حفظ گردد.

با توجه به اینکه خوش نشینی در بسیاری از روستاهای قم غالب شده است بسیاری از ساکنین غیردائم، زباله‌های خود را پس از خروج از روستا در مناطقی در حاشیه‌های جاده‌ها رها می‌کنند که بعضاً حتی ساماندهی جزئی نیز شده و تابلو جمع آوری زباله هم نصب شده است اما اینگونه جمع آوری پسماندها خیلی جدی و فوری باید مدیریت شود. پسماندهای غذایی و لاشه‌های تلف شده حیوانات که در کنار جاده‌ها رها می شوند، نه تنها موجب گسترش آلودگی منابع آبی و خاکی می‌شوند بلکه با افزایش زباله‌ها در مناطق غیررسمی زمینه شیوع بیماری‌هایی مانند هاری، توکسوکارا و سالمونلا و… به‌ویژه در مناطق روستایی را سبب می‌شوند.

انتظار می رود هر چه سریعتر با استناد به قوانین و مقرراتی موجود در خصوص نگهداری سگ‌ها و جمع‌آوری سگ‌های بلاصاحب، مسئولین استانی پیگیری و نظارت بر این موضوع مهم را با قید فوریت در دستور کار خود قرار دهند و صرفاً به اقدامات چند سال اخیر سازمان مدیریت پسماند شهرداری قم اکتفا نکنند. همچنین، تمهیدات لازم برای جلوگیری از غذادهی غیر اصولی به سگ‌ها و برخورد با متخلفین نیز در دستور کار قرار گیرد.