روز شهرها؛ بهانه‌ای برای هویت زایی در روزگار شهرنشینی

ایران، سرزمینی کهن با تاریخ و فرهنگ غنی است که در جای‌جای این کشور با تمدن کهن افرادی با اقوام، طوایف و فرهنگ‌ و آداب‌ورسوم مختلف زندگی می‌کنند که هرکدام دارای پیشینه تاریخی مختص به خود هستند.

روز شهر در تعریف ساده، نام‌گذاری یك روز به نام یك شهر بنا بر ویژگی خاص آن شهر است. درواقع نقطه آغازی برای معرفی شخصیت، تمدن، پیشینه، ظرفیت‌ها و ویژگی‌های آن شهر محسوب می‌شود.

شهر قم نیز یکی   شهرهاست و  ورود پر خیروبرکت حضرت فاطمه معصومه(س) به شهر قم نقطه عطف تاریخی و تمدنی در شهر قم است.

  به چندین روز شهر با‎ توجه به ویژگی خاص آن اشاره می‌کنیم.

روز سنندج

در دوران پس از اسلام و در سده ۶ هجری قمری در طی زلزله‌ای شدید در سنندج، شهر تخریب شد و تقریباً خالی از سکنه گشت. به دستور شاه صفی، یعنی ششمین پادشاه صفوی، در ۴ نقطه ‌این شهر قلعه ساختند و این قلعه‌ها از طریق یک‌راه ارتباطی به همدیگر متصل گردیدند و این‌چنین شد که شهر سنندج بعدازآن زلزله مخرب دوباره جان تازه‌ای گرفت. ۶ اردیبهشت‌ماه سال روز دستور وی بود و به همین ترتیب این روز در تقویم به‌عنوان روز سنندج ثبت شد. اولین مراسم روز سنندج در ۶ اردیبهشت ۱۳۹۷ صورت گرفت و برنامه‌های شاد و پیاده‌روی خانوادگی ترتیب داده شدند.

روز شیراز

شهر شیراز با آثار تاریخی فراوان و باغ‌هایی تماشایی پر است از زیبایی و رمز و راز، ازاین‌رو در تقویم، ۱۵ اردیبهشت به نام روز شیراز ثبت‌شده است تا یادآور زیبایی‌های این شهر باشد. همان‌طور که می‌دانید شیراز در اردیبهشت‌ماه بسیار دیدنی و سرسبز می‌شود و همه جای شهر را عطر بهارنارنج پرکرده و فضایی رؤیایی را به وجود می‌آورد. طبق نظر بیشتر افراد، اردیبهشت‌ماه شیراز و گشت‌وگذار در این شهر فوق‌العاده است و شهر به اوج زیبایی خود می‌رسد. در ایران باستان هم ۱۵ اردیبهشت را به نام روز بهاربد می‌شناختند. به همین جهت این تاریخ را به‌عنوان روز شیراز انتخاب کردند و همه‌ساله در این روز جشنواره‌هایی جهت معرفی دیدنی‌های شیراز و نمایش دادن آداب‌ورسوم مردم برگزار می‌گردند.

روز دزفول

مردم شهیدپرور دزفول در طول هشت سال دفاع مقدس باوجود سختی‌های فراوان تسلیم نشدند و از خاک خود دفاع کردند. در آن دوران دزفول مورد هجوم موشک‌های زیادی قرار گرفت تا جایی که لقب شهر موشک‌ها را به آن داده‌اند. حال به‌پاس مقاومت دلیرانه مردم دزفول شایسته است که همواره به یاد فداکاری‌های مردم و شهیدان باشیم و یاد آنان را زنده نگه‌داریم. ازاین‌رو ۴ خرداد، یعنی روزی که اهالی این شهر در برابر موشک‌باران عراقیان تسلیم نشدند و خانه‌هایشان را رها نکردند، به‌عنوان روز دزفول؛ روز ملی مقاومت و پایداری تصویب‌شده است.

روز زنجان

استان زنجان، استانی است با ظرفیت‌های علمی، صنعتی، معدنی، فرهنگی و گردشگری فراوان که برای پیشرفت هرچه بیشتر این حوزه‌ها باید مردم و جوانان بیشتر به استان توجه کنند و این پتانسیل‌ها را بشناسند. به بهانه شناخت بیشتر این ظرفیت‌ها، ۸ مرداد یعنی سالروز ولادت شیخ اشراق را به‌عنوان روز ملی زنجان برگزیده‌اند. شیخ شهاب‌الدین سهروردی ملقب به شیخ اشراق، فیلسوف ایرانی و اهل سهروردِ زنجان است. او در فلسفه شهرت زیادی دارد و از وی به‌عنوان رهبر افلاطونیان جهان اسلام یاد می‌شود.

روز قزوین

قزوین یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران است که به لحاظ فرهنگی و تمدنی جایگاه ویژه‌ای نیز دارد. همان‌طور که می‌دانید قزوین لقب پایتخت خوشنویسی جهان اسلام را به خود اختصاص داده و هنرمندانی مانند میرعماد حسنی سیفی قزوینی، عبید زاکانی، علی‌اکبر دهخدا و عارف قزوینی را در خود پرورش داده است. در این شهر کهن وقایع تاریخی بسیاری اتفاق افتاده‌اند ولی شاید مهم‌ترین آن را بتوان تعیین پایتختی قزوین دانست که در دوران صفویان و به دستور شاه‌طهماسب، در ۹ شهریور صورت گرفت. به همین دلیل ۹ شهریور را روز قزوین نامیده‌اند.

روز رشت

در سال ۱۳۹۲ در طی جلساتی پیاپی، ۱۲ دی‌ماه را به‌عنوان روز رشت برگزیدند. تعیین این روز هم برمی‌گردد به زمان سلسله صفویان که در ۱۲ دی‌ماه رشت به‌عنوان مرکز استان انتخاب شد. تنوع و گوناگونی فرهنگی شهر رشت بسیار بالا است و اقوام مختلف با ویژگی‌های قومی و گویشی متفاوتی در این شهر زندگی می‌کنند که در عین رابطه مسالمت‌آمیز هر گروه ویژگی‌های فرهنگی خود را حفظ کرده‌اند. همچنین تنوع غذایی این شهر به‌قدری زیاد است که در سال ۲۰۱۵ به‌عنوان یکی از شهرهای خلاق در یونسکو به ثبت رسید. همه‌ساله به مناسبت روز نکوداشت شهر رشت، همایش‌هایی جهت پاسداری از زبان گیلکی، معرفی بزرگان شهر و اجرای رقص محلی صورت می‌گیرد.

روز چابهار

روز چابهار در ۷ اسفندماه برگزار می‌شود و در تقویم به ثبت رسیده است. اولین مراسم این روز در سال ۱۳۹۷ انجام شد که طی آن مقامات بلندپایه هند و چند کشور دیگر به بندر چابهار آمدند و درباره موقعیت این بندر و توسعه آن با مقامات ایرانی به گفتگو پرداختند. دیدنی‌های چابهار در کنارغذاهای محلی، فرهنگ و آداب‌ورسوم و سواحل زیبایش، سبب شده تا بسیاری افراد از سراسر ایران و جهان با تور چابهار به این بندر همیشه‌بهاری سفر کنند.

روز اصفهان

در سال‌های گذشته وقتی صحبت از تعیین روز اصفهان به میان آمد، بین شهرداری و چهره‌های برجسته فرهنگی و هنری اختلافی بر سر انتخاب روز پیش آمد. زیرا شهرداری اصفهان تولد شیخ بهایی، یعنی سوم اردیبهشت را به نام اصفهان نام‌گذاری کرده بود اما اصفهان شناسان جور دیگری فکر می‌کردند. بر اساس نظر آن‌ها و طبق کتیبه مقبره شیخ بهایی، سالروز تولد وی را مصادف با ۸ اسفندماه می‌دانستند. از طرفی طبق نظر این گروه و بر اساس مدارک تاریخی، طالع بنیان‌گذاری این شهر در ماه قوس (آذر) بود. درنهایت پس از تحقیقات بسیار و طبق نظر داوران در سال ۱۳۸۴، یکم آذرماه با بیشترین رأی به‌عنوان روز نکوداشت اصفهان یا همان روز اصفهان تصویب شد..

روز بوشهر

گفته می‌شود ۱۸ اسفند برابر با تأسیس مدرسه تاریخی سعادت بوده که در اعتلای بوشهر تأثیر زیادی داشته است. افراد برجسته زیادی نیز از این مدرسه فارغ‌التحصیل شده‌اند و در سال‌های گذشته منشأ خدمات آموزشی مهمی در حوزه خلیج‌فارس به‌حساب می‌آمده است، از رو این مدرسه تاریخی به‌عنوان مادر مدارس جنوب ایران شناخته می‌شود. بزرگداشت مدرسه سعادت، همایش موسیقی محلی، جشنواره‌های ورزشی و تفریحی، تئاترهای خیابانی، تقدیر از پیشکسوتان بوشهر، اسکی و قایق‌سواری، مسابقه کشتی، نشست تخصصی درباره دریانوردی، مسابقه آشپزی و تقدیر از چهره‌های ماندگار از مهم‌ترین برنامه‌های سال‌های اخیر در روز بوشهر هستند.

 روز قم

بعد از آن‌که یک سال از هجرت امام رضا (ع) به ‌ایران گذشت، حضرت معصومه فاطمه (س) برای دیدار برادر بزرگوار خود از مدینه به ایران هجرت کردند. در میانه راه برای ایشان بیماری رخ می‌دهد که به شهر قم مراجعه کرده و در این شهر دیده از جهان فرومی‌بندند. پس‌ازاین اتفاق مهم شهر قم جایگاه ویژه‌ای در ترویج تشیع پیداکرده، به یکی از مراکز علمی تبدیل گشت و بزرگان زیادی برای زندگی به ‌این شهر آمدند.

ازآنجایی‌که با ورود حضرت معصومه به قم اتفاقات تاریخی مهمی به وقوع پیوستند، ۲۳ ربیع‌الاول که سالروز ورود وی به قم است را روز قم نهادند تا یادآور جایگاه آن حضرت و شهر قم بشود.

قم یکی از کلان‌شهرهای ایران با تمدنی کهن است که از غنی‌ترین شهرهای تاریخی و مذهبی ایران به شمار می‌رود.

مساحت این شهر نزدیک به 13.000 کیلومترمربع است و جمعیت بسیار بالایی را در خود جای‌داده است.

شهر قم این پایتخت مذهبی و قطب فرهنگی ایران در کنار رودخانه قمرود در محدوده پارک ملی کویر واقع‌شده است. قم از شهرهای کویری ایران و بخش‌های متعددی نظیر سلفچگان، جعفرآباد، بخش مرکزی و خلجستان است. این شهر ازلحاظ جغرافیایی در قسمت جنوبی تهران قرار دارد و شاهراه ارتباطی بین شهرهای شمالی و جنوبی کشور است.

 به گفته باستان‌شناس معروف رومن گیرشمن، این شهر ازجمله نخستین مکان‌های روی زمین است که قدمت آن به حدود 10 هزار سال پیش می‌رسد. گفته می‌شود هسته‌ی اولیه‌ی شهر محله لب چال با ساکنانی زرتشتی بوده است. این شهر به دلیل وجود حرم مقدس حضرت معصومه و نیز مسجد جمکران دومین قطب گردشگری مذهبی ایران شناخته می‌شود.

گفتنی است روز قم در تقویم استانی ثبت‌شده و طی سال گذشته شهرداری قم تلاش کرده که این روز به‌صورت رسمی در تقویم ملی نیز به ثبت برسد.

 در تدوین برنامه‌های روز قم، تلاش شده تا فضای شهری نسبت به این روز آماده شود و حس تعلق و هویت شهروندان نسبت به این شهر افزایش پیدا کند. سازمان فرهنگی شهرداری قم تلاش می‌کند با اجرای بیش از50 عنوان برنامه فرهنگی در این روز فرصت مطلوبی جهت پیشرفت و توسعه شهری به وجود بیاورد.