پارکسوار ها ؛ نقطه امن رانندگان سنگین / قم هنوز “تیر پارک” ندارد

گامی حیاتی در ساماندهی حمل و نقل و ارتقای کیفیت زندگی شهری احداث پارکسوارها، به عنوان نقاط اتصال حیاتی بین سیستم حمل و نقل شخصی و عمومی، امروزه به یکی از ضروریات انکارناپذیر در مدیریت شهری مدرن تبدیل شده است.
پارک‌سوار (Park and Ride) به مکانی اطلاق می‌شود که در آن افراد می‌توانند وسایل نقلیه شخصی خود را پارک کنند؛ سپس با استفاده از وسایل نقلیه عمومی مانند مترو، اتوبوس یا تاکسی به مقصد نهایی خود ادامه دهند.
این مراکز، با فراهم آوردن فضایی امن و مناسب برای پارک خودروها در حاشیه شهرها و نقاط دسترسی به سیستم حمل و نقل عمومی، نقش مهمی در کاهش ترافیک، آلودگی هوا، و بهبود کیفیت زندگی شهروندان ایفا می‌کنند.
یکی از مهم‌ترین مزایای احداث پارکسوارها، کاهش چشمگیر ترافیک در هسته مرکزی شهرها است. با تشویق شهروندان به استفاده از حمل و نقل عمومی برای تردد در مناطق پرتردد، تعداد خودروهای شخصی در این مناطق کاهش یافته و در نتیجه، ترافیک روان‌تر و آلودگی هوا کمتر می‌شود. این امر، به ویژه در شهرهای بزرگ و پرتراکم، تاثیر بسزایی در بهبود کیفیت هوا و کاهش بیماری‌های تنفسی دارد.
پارکسوارها، با ایجاد ارتباطی آسان و سریع بین خودروهای شخصی و سیستم حمل و نقل عمومی، استفاده از این سیستم را برای شهروندان جذاب‌تر می‌کنند. وجود پارکینگ‌های امن و مناسب در نزدیکی ایستگاه‌های مترو، اتوبوس‌های تندرو، و سایر وسایل حمل و نقل عمومی، به شهروندان این امکان را می‌دهد که به راحتی خودروی خود را پارک کرده و با استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی به مقصد خود برسند.
استفاده از پارکسوارها، می‌تواند به طور قابل توجهی هزینه‌های سفر را برای شهروندان کاهش دهد. با پارک خودرو در پارکسوار و استفاده از حمل و نقل عمومی، شهروندان از پرداخت هزینه‌های بالای پارک در مرکز شهر، مصرف سوخت بیشتر در ترافیک، و استهلاک خودرو جلوگیری می‌کنند. همچنین احداث پارکسوارها، علاوه بر مزایای ترافیکی و زیست‌محیطی، نقش مهمی در ارتقای کیفیت زندگی شهری ایفا می‌کند.
با کاهش ترافیک و آلودگی هوا، شهرها به مکان‌هایی آرام‌تر، تمیزتر، و سالم‌تر برای زندگی تبدیل می‌شوند. همچنین، دسترسی آسان‌تر به حمل و نقل عمومی، به شهروندان این امکان را می‌دهد که به راحتی به نقاط مختلف شهر دسترسی داشته و از امکانات و خدمات شهری بهره‌مند شوند. در نهایت، احداث پارکسوارها، نه تنها یک راهکار ترافیکی، بلکه یک سرمایه‌گذاری بلندمدت در راستای توسعه پایدار شهری و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان است. این مراکز، با ایجاد تعادل بین استفاده از خودروهای شخصی و حمل و نقل عمومی، به ایجاد شهرهایی سالم‌تر، زیباتر، و کارآمدتر کمک می‌کنند.
رضایت رانندگان خودروهای سنگین از پارکسوار شمالی قم
برای بررسی دقیق‌تر وضعیت پارکسوار شمالی قم و میزان رضایت رانندگان خودروهای سنگین از این مرکز، به سراغ چند تن از این رانندگان رفتیم و با آن‌ها به گفتگو نشستیم.
حاج علی، راننده تریلی به خبرنگار ما می گوید: من سال‌هاست که در جاده‌ام. قبلاً که پارکسوار نبود، مجبور بودیم ماشین را کنار جاده پارک کنیم. هم خطرناک بود، هم امکانات نداشت. ولی الان با خیال راحت در پارکسوار شمالی که هم جای پارک امن هست، هم سرویس بهداشتی وجود دارد ، هم می توانیم استراحتی‌کنیم و دوباره به مسیر خود ادامه دهیم.
محمد، راننده کامیون نیز معتقد است: پارکسوار شمالی از نظر مکانی مناسب است نزدیکی پارکسوار به جاده اصلی، دسترسی به آن را برای رانندگان آسان کرده است. در بعضی محورها مجبوریم در ماشین بخوابیم، خیلی سخت است ولی در قم یک جای راحت داریم که می‌توانیم استراحت کنیم. وجود نگهبانی و سیستم‌های امنیتی، خیال رانندگان را از بابت امنیت خودرو و بار راحت کرده است.
اکبر، راننده تانکر که از اصفهان به تهران در حال حرکت است می گوید: رانندگان خودروهای سنگین، علاوه بر امنیت و آسایش، از امکانات و خدمات ارائه شده در پارکسوار قم ابراز رضایت دارند. وجود فضای مناسب برای استراحت و صرف غذا، به رانندگان این امکان را می‌دهد که پس از ساعت‌ها رانندگی، تجدید قوا کنند.
در این بین برخی از رانندگان معتقد بودند که ظرفیت پارکسوار در برخی از ساعات روز کافی نیست و نیاز به افزایش دارد. همچنین برخی از رانندگان پیشنهاد دادند که امکانات رفاهی بیشتری مانند فروشگاه، تعمیرگاه، و کارواش در پارکسوار ایجاد شود.
مصاحبه با رانندگان خودروهای سنگین نشان می‌دهد که پارکسوار شمالی قم، نقش مهمی در بهبود شرایط کاری و زندگی این قشر زحمتکش ایفا می‌کند. این مرکز، با فراهم آوردن امکانات و خدمات مناسب، به رانندگان این امکان را می‌دهد که با آسایش و امنیت بیشتری به کار خود ادامه دهند. با این حال، توجه به چالش‌ها و پیشنهادات رانندگان و تلاش برای بهبود وضعیت پارکسوار، می‌تواند به ارتقای سطح رضایت آن‌ها و افزایش کارایی این مرکز کمک کند.

قم فاقد تیرپارک است، مجوزها در حال صدور
محمدرضا قدسی معاون توسعه مدیریت منابع اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای استان قم در خصوص ایجاد پارکسوار در ورودی شهر و وظایف راهداری در این زمینه، توضیحاتی ارائه داد. قدسی با تفکیک مفاهیم “مجتمع خدمات رفاهی”، “پایانه بار” و “تیرپارک”، گفت: مجتمع خدمات رفاهی مانند مجتمع مهر و ماه و مهتاب، خدمات عمومی ارائه می‌دهند. پایانه‌های بار محل استقرار شرکت‌های حمل و نقل کالا هستند که خدمات بارگیری و صدور بارنامه را انجام می‌دهند. اما تیرپارک، محلی برای استراحت و خدمات‌گیری توسط ماشین‌های سنگین در محورهای مواصلاتی است.
وی با تشریح امکانات تیرپارک افزود: در تیرپارک امکاناتی نظیر رستوران، غرفه، جایگاه سوخت، تعویض روغنی، تعمیرگاه، خوابگاه رانندگان، حمام، سرویس بهداشتی و نمازخانه وجود دارد تا رانندگان بتوانند در آنجا استراحت کرده و خدمات مورد نیاز خود را دریافت کنند.
معاون اداره راهداری قم با تاکید بر اینکه قم در حال حاضر فاقد تیرپارک است، اظهار داشت: یکی از پایانه‌های بار در کیلومتر 20 اتوبان قم-تهران در حال ساخت است. همچنین در کیلومتر 37 جاده قدیم مهتاب سلطان مجوز تیرپارک گرفته و در حال تجهیز آن است. در سلفچگان نیز مجوزهایی صادر شده و پیگیری‌ها برای تکمیل آن در حال انجام است.
قدسی با بیان اینکه احداث تیرپارک‌ها توسط بخش خصوصی انجام می‌شود، گفت: اداره راهداری فقط موافقت اصولی تیرپارک را صادر می‌کند و بقیه مراحل توسط بخش خصوصی انجام می‌شود. البته نظارت بر این پروژه‌ها نیز بر عهده اداره راهداری است.
وی در پایان تاکید کرد: کسانی که از طریق سامانه مجوزها یا کسب و کار، مجوز دریافت می‌کنند، باید حتما از اداره راهداری مجوز مربوط به تیرپارک یا مجتمع خدمات رفاهی را دریافت کنند. مجوزهای لازم از طریق این سامانه قابل دریافت است.

پارک سوار شمالی، راهکاری برای ساماندهی موقت خودروهای سنگین در قم
زین العابدین قراچورلو مدیرعامل سازمان پایانه‌های مسافربری شهرداری قم در خصوص وضعیت پارک سوارهای شهر قم و به ویژه پارک سوار شمالی، توضیحاتی ارائه داد.
وی با اشاره به اینکه مدیریت پارک سوارهای درون شهری بر عهده سازمان اتوبوسرانی است، در مورد پارک سوار شمالی گفت: این پارک سوار در واقع محلی برای استقرار خودروهای سنگین است که طبق قانون، ایجاد و مدیریت آن بر عهده اداره راهداری است. این اداره موظف است با دریافت درصدی از بارنامه‌ها، خدمات لازم را به این خودروها ارائه دهد. قراچورلو با بیان اینکه عدم وجود چنین پایانه ای در قم، باعث ورود خودروهای سنگین به داخل شهر و بروز مشکلاتی شده بود افزود: برای رفع این معضل، شهرداری قم تصمیم به ایجاد این پارکسوار گرفت تا خودروها در این مکان مستقر شوند و از ورود آنها به معابر عمومی جلوگیری شود.
وی در خصوص امکانات و خدمات ارائه شده در پارک سوار شمالی گفت: این پارکسوار به بخش خصوصی واگذار شده و مواردی همچون بیمه خودروها، خط کشی، زیباسازی و آسفالت بر عهده این بخش است. همچنین دیوارکشی انجام شده و خدمات مراقبت از خودروها نیز ارائه می شود. علاوه بر این، امکاناتی نظیر سرویس بهداشتی، نمازخانه، محل استقرار انجمن خودروهای سنگین، رستوران و شرکت های باربری سبک و سنگین نیز در این مکان فراهم شده است.
مدیرعامل سازمان پایانه‌های مسافربری شهرداری قم با اشاره به اینکه وظایف اصلی در خصوص ارائه خدمات به خودروهای سنگین بر عهده اداره راهداری است، اظهار داشت: اموری مانند سهمیه سوخت، لاستیک، تعمیرات و سایر اقدامات مربوط به خودروها، باید توسط این اداره انجام شود. با این وجود، شهرداری قم به منظور کنترل ترافیک و مشکلات درون شهری، این خدمات را در پارک سوار شمالی ارائه می دهد.
وی در پاسخ به سوالی در خصوص ظرفیت پارک سوار شمالی گفت: ظرفیت اسمی این پارک سوار 600 خودرو بود که با اقدامات انجام شده، به 800 خودرو افزایش یافته است. در ایام خاص مانند 14 و 15 خرداد و ایام نوروز، این ظرفیت به طور کامل پر می شود. در روزهای عادی نیز بین 300 تا 400 خودرو در این مکان مستقر هستند.
قراچورلو با تاکید بر اهمیت مدیریت پارکسوارهای برون شهری، تصریح کرد: پارکسوارها باید خدمات لازم از جمله مکانیکی، تعمیرات اساسی، تعویض روغن و لاستیک را به خودروهای سنگین ارائه دهند. همچنین، محلی برای پارک بارهای ویژه و ترانزیتی باشند تا مجوزهای لازم برای خروج از کشور صادر شود. امنیت کالاها و خودروها نیز از اهمیت بالایی برخوردار است، به ویژه اینکه برخی از این خودروها حامل کالاهای اساسی، سوخت، مواد پتروشیمی و مواد آلاینده هستند.
وی در پایان با ابراز تاسف از اینکه شهر قم از این خدمات بهره مند نیست، خواستار توجه بیشتر سازمان های مربوطه به این موضوع شد و گفت: با توجه به قرارگیری پارک سوار شمالی در انتهای رودخانه، نیازمند توجه ویژه به مسائل زیست محیطی نیز هستیم.