پیشگفتار

هرچند سال ۱۴۰۲ هجری شمسی که سومین سال فعالیت دوره ششم شورای اسلامی شهر قم نیز بود، با تغییراتی در اعضای این شورا برخی حواشی مجال بروز پیدا کرد و برخی تفکرات و اهداف ناصواب جریان‌های سیاسی و موضوعاتی غیرمرتبط با امور شهری به پارلمان شهر و مجموعه مدیریت شهری قم راه یافت؛ اما این اختلاف‌نظرها و حواشی ایجادشده به‌دنبال آن، با مدیریتی هوشمندانه و مدبرانه خللی را در خدمات‌رسانی بخش‌های اداری، اجرایی و عملیاتی شهرداری قم به وجود نیاورد و مسیر خدمت برای خادمان شهر، هر چند دشوار و با ایجاد موانع متعدد و بهانه‌های واهی همراه شد، اما شوق خدمت و انگیزه تلاش برای مردم، باعث افزایش انسجام و یکپارچگی در مسیر خدمت به مردم و شهر کریمه اهل‌بیت سلام‌الله علیها شد و اثری از این آتش تفرقه بر جای نماند.
پس از سال‌ها همراهی و وفاق در 2 مجموعه مدیریت شهری، شامل شورای اسلامی شهر قم به‌عنوان رکن سیاست‌گذاری و نظارت و شهرداری قم به‌عنوان مجری و متولی امور شهری که ماحصل آن رشد، توسعه و پیشرفت شهر قم به‌ویژه در مباحث کلان و زیرساختی بود و سال‌های طلایی را در این شهر شاهد بودیم، با تغییراتی در مسئولیت‌های اعضای شورای اسلامی شهر در ماه‌های ابتدایی سال، شاهد نمایان شدن اختلافات تعدادی از اعضای پارلمان شهر با سیاست‌ها و برنامه‌های در حال اجرای شهرداری قم بودیم که برخلاف اصل شورا، بیشتر متکی بر آرای افراد بود و در مجموعه اعضای شورای شهر مورد تصویب قرار نمی‌گرفت.
از سوی دیگر هرچند در نیمه‌های سال تغییرات مدیریتی در سطح استان قم با تغییر استاندار قم به‌عنوان نماینده عالی دولت در استان، با کاهش اثرگذاری جریان سیاسی خاصی در سطح استان مواجه شد و فضای تعاملی شهرداری با مجموعه استانداری را بهبود بخشید، اما برخی نگرش‌های مدیریتی به‌ویژه در ایام انتخابات مجلسین شورای اسلامی و خبرگان رهبری در اسفندماه سال ۱۴۰۲ چالش‌هایی را به وجود آورد که علی‌رغم اعلام صریح و چندین‌باره دوری فضای سیاست در امور اجرایی شهر منجر به هزینه‌هایی مادی و معنوی برای شهر و شهرداری شد.
بی‌اخلاقی‌های انتخاباتی و بهانه‌های تکراری برخی از کاندیداها، جریان‌ها و  احزاب با زیرسوال بردن خدمات گسترده شهرداری و دامن زدن به سوءبرداشت‌هایی غلط توسط کاندیداهای موردحمایت جریانات سیاسی خاص و ادامه آن توسط برخی شخصیت‌ها و مسئولان استان و حتی تعدادی از اعضای شورای اسلامی شهر و علنی شدن برخی اختلاف‌نظرها با رسانه‌ای شدن آن‌ها، در کنار  پناه بردن به برخی عبارات عوام‌فریبانه و تحت عنوان مطالبه‌گری و شفافیت از دیگر موانعی بود که از آغازین ماه‌های سال ۱۴۰۲ در مقابل شهرداری قم قرار گرفت و سختی فائق آمدن به مشکلات و موانع اجرایی امور شهر و پروژه‌های شهری را چندین برابر کرد.
علی‌رغم تمام این حواشی و مشکلات اجرایی، همچون سالیان گذشته تعیین تکلیف پروژه‌هایی با بیش از نیم‌قرن سابقه و دارای مشکلاتی عدیده و بی‌شمار از دستاوردهایی بود که در سال ۱۴۰۲ شهرداری قم توانست افتخار به سرانجام رساندن آن را به دست آورده و پروژه‌های بی‌شماری را در چندین مرحله به زائران و مجاوران شهر مقدس قم تقدیم نماید، نکته‌ای که حتی منتقدان مجموعه شهرداری و شخص شهردار قم نیز به این موفقیت اذعان داشتند.
دستمایه قرار گرفتن تفکرات سیاسی و حزبی در سال ۱۴۰۲ و به‌ویژه پس از طرح علنی و رسانه‌ای شدن برخی مشکلات و پروژه‌های شهر قم که در مسیر اجرا دچار چالش‌های متعدد بودند و رفع این مشکلات صرفاً از طرف شهرداری قم مردود بود، اهدافی را ازجمله ایجاد و القای ناکارآمدی شهرداری و مدیریت شهری را دنبال می‌کرد و درصدد آن بود تا مردم را ناراضی از امور شهری جلوه دهد، امری که در چندین مرحله و با طرح چندین بهانه منتشر و منعکس شد اما در آخر پوشالی بودن ادعای نارضایتی عموم مردم ثابت شد و مردم در کنار انتقاد از برخی امور که جزئی از بدیهیات است و در مسیر رشد و اعتلا لازم و ضروری، نشان دادند از خدمات خادمان خود در مجموعه مدیریت شهری رضایت کلی داشته و فهم و درک شهروندان ‌و بینش آنان در مقابل خدماتی که دریافت می‌کنند واضح و مشخص است.
عدم باز شدن گره‌های پروژه‌هایی نظیر مترو قم که با انجام کامل تعهدات شهرداری ‌و تلاش‌هایی چندین ساله برای رفع مشکلات قراردادی و اجرایی آن، در سال ۱۴۰۲ تنها در انتظار تعهدات دولت برای تأمین ناوگان و واگن‌ها بود تا با انجام آزمون‌های راه‌اندازی به افتتاح رسیده و در اختیار مردم قرار گیرد و یا پروژه مونوریل قم با انبوه گسترده‌ای از مشکلات و موانع و اهدافی نامشخص، ۲ پروژه‌ای بود که انتقادات زیادی را معطوف به مجموعه شهرداری نمود و حتی بار سنگین عدم انجام تعهدات دولتی را نیز از تقصیرات شهرداری عنوان کردند و چشم بر حقایق واضح بستند.
رویکرد نرم‌افزاری که ازجمله سیاست‌های اجرایی شهرداری قم در برنامه دوم راهبردی و عملیاتی قم 1404 بود، در سال 1402 بیشتر به منصه ظهور رسید و رشد شاخص‌های عملکردی در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، ارتباطاتی و شهر هوشمند و تمرکز برنامه‌های شهر و همچنین اختصاص بودجه‌های مشخص برای انجام این امور و یا ارتقاء و افزایش آن‌ها را به‌دنبال داشت.
وجوه ارتباطاتی از جمله موضوعاتی بود که در سال ۱۴۰۲ بیشتر، متمرکزتر و بر اساس برنامه و تمهیداتی قبلی در مسیر اجرا قرار گرفت و در نیمه دوم سال، شاهد برگزاری هفتگی نشست‌های تبیینی با حضور شهردار، مدیران شهری و اقشار مختلف شهروندان اثرگذار نظیر ائمه جماعات مساجد سطح شهر، مسئولین هیئات مذهبی، اصحاب هنر و رسانه و... بودیم.
دیدارهای روزانه مردمی مدیران شهری در سطوح مختلف و نشست‌های مردمی در محلات و مساجد شاخص شهر با حضور اعضای شورای اسلامی شهر و مدیران از اقداماتی بود که باهدف تبیین دقیق عملکرد خادمان شهر به انجام رسید و در آستانه انتخابات اسفندماه ۱۴۰۲ منجر به اطلاع مردم از دستاوردها شد.
رشد بودجه‌ای کم‌سابقه شهرداری قم و رسیدن این بودجه در اصلاحیه مصوب شورای اسلامی شهر قم به مرز ۱۰۰ هزار میلیارد ریالی در سال ۱۴۰۲ با تحقق بیش از ۱۰۰ درصد در کنار رشد بیش از ۵۰ درصدی بودجه اصلاحیه ۱۴۰۲ برای سال ۱۴۰۳ و ورود بودجه سالانه شهرداری قم به اعداد 15 رقمی، از دیگر نمودهای بارز تلاش اجزای مختلف مجموعه شهرداری قم بود و رویکردی که نشان از عزم و همت این مجموعه برای ادامه مسیر تحول، رشد و پیشرفت عرصه‌های گوناگون شهر دارد.
با ایجاد زمینه‌هایی در ساختار حاکمیتی و دولتی در همراهی و مشارکت با شهرداری‌ها، در ابعاد ملی نیز شهرداری قم با بسط ارتباطات فی‌مابین در مجموعه‌هایی نظیر وزارت کشور و سازمان شهرداری‌ها، مجمع شهرداران کلان‌شهرهای کشور، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و ... استفاده از فرصت‌هایی نظیر ظرفیت‌های ملی و منابع در اختیار دولت را در دستور کار قرار داد تا بتواند از این طریق نسبت به تأمین منابع موردنیاز پروژه‌های شهری اقدام نماید.
با نگاهی گذرا به عملکرد برخی شهرداری‌ها در سطح کشور و مقایسه آن با شهرداری قم، شاخص‌هایی نظیر پایین‌ترین نرخ اداره شهر، کم‌ترین درصد بودجه جاری در مقابل بودجه‌های عمرانی، چابک‌ترین ساختار اداری و نیروی انسانی را می‌توان به‌عنوان دستاوردهای خاص شهرداری قم در سطح کشور مطرح کرد؛ اموری که با درایت و راهبری پیشکسوت‌ترین شهردار کشور و تلاش مجموعه‌ای منسجم، متخصص و تلاش‌گر نام شهر قم را به‌عنوان الگویی کارآمد در مدیریت شهری کشور مطرح کرده است.
در نوشتار پیشِ‌رو سعی شده است در ادامه تدوین و انتشار مجموعه‌های قبلی گزارش عملکرد شهرداری قم در سال‌های گذشته، با هدف جهاد تبیین و اطلاع‌رسانی و انعکاس فعالیت‌های خادمان مردم در بخش‌های مختلف خانواده بزرگ شهرداری قم، علاوه بر نگاهی اجمالی به آنچه در سال ۱۴۰۲ برای شهر و مدیریت شهری قم گذشت، مروری شود بر برخی کلان پروژه‌های شهری که در سال ۱۴۰۲ به سرانجام رسید و در اختیار مردم قرار گرفت.
همان‌گونه که در نسخه‌های سال‌های گذشته این نوشتار آمد، این مجموعه علاوه بر اطلاع و آگاهی عموم ذی‌نفعان شهرداری قم به‌خصوص شهروندان گرامی، می‌تواند مرجعی باشد برای علاقه‌مندان و فعالان حوزه‌های مختلف مدیریت شهری در راستای استفاده از تجربیات و راهکارهای اجرایی در امورات شهر که با تلاش مجموعه اداره کل ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری قم و همراهی و مشارکت همکاران دیگر بخش‌های صف و ستاد شهرداری قم به رشته تحریر درآمده و منتشرشده است.
گزارش عملکرد شهرداری قم در سال ۱۴۰۲، چهارمین مجموعه از کتاب‌های گزارش عملکرد شهرداری قم پس از انتشار موفق و استقبال از کتاب گزارش عملکرد ۶ ساله، گزارش عملکرد سال ۱۴۰۰ و گزارش عملکرد سال ۱۴۰۱ با محوریت اداره کل ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری قم با آسیب‌شناسی ساختار مجلدهای قبلی، بر اساس مأموریت‌های شهرداری قم در سند چشم‌انداز قم ۱۴۱۴، برنامه عملیاتی دوم قم ۱۴۰۴ و اصلاحیه بودجه سال ۱۴۰۲ شهرداری قم فصل‌بندی و با احصا دقیق اطلاعات تدوین‌شده است.